Volda legesenter

Formålet med fastlegeordninga, då den kom i 2001, var at innbyggjarane hadde rett til å velje seg ein fast lege som kunne følgje opp over tid. Denne ordninga har vist seg å ha utfordringar, spesielt for distrikta. Utfordringane har auka på siste åra med vanskeleg rekruttering av legar, økonomi og høgt arbeidspress. 

I Volda har ein sjølvstendig næringsdrivande private legar som jobbar saman ved to legesenter som er kommunalt drive. Samarbeidet mellom legane og kommunen har gjennom åra vore bra og kommunen har ansvar for å ha nok fastlegeplassar slik at ein kan tilby innbyggjarane naudsynt helseteneste. Den førre kommuneoverlegen har sørga for stabil lege- og vikardekning og kommunen har vore imøtekommande for å dekkje dette behovet. Per i dag har alle legane i sentrum fast kontorplass, medan turnuslegen flyttar mellom ulike kontor ved legesenteret. 

Ein kjem ikkje unna å påpeike at fastlegejobben har mange oppgåver. Hovudparten av fastlegane deltek i legevakt på dagtid (deriblant utrykking), kveld/helg/natt (Søre Sunnmøre Interkommunale Legevakt). Dette er ein føresetnad for å kunne tilby eit forsvarleg helsetilbod heile døgnet. Legevaktsarbeidet er til ugunstige tider og kan til ei viss grad vere uføreseieleg, noko som kjem i tillegg til ordinært arbeid og gir ein viss grad av arbeidspress. Heldigvis har vi ei særs godt organisert interkommunal legevaktsordning som kompenserer for at «vaktbelastninga» blir lågare enn det som har vore tidlegare.

I tillegg er det meir komplekse oppfølgingsforløp, aukande krav til dokumentasjon, attestasjon (fråværsattestar / pasientreiser), seleksjonsmedisin (førarkortattest) og ei aldrande befolkning. 

Å kunne organisere dette helsetilbodet i kommunen medfører at ein må balansere behov frå fastlegekorpset, innbyggjarane og sikre at vi kan tilby legeteneste på ulike lokasjonar til ei kvar tid. Dersom legane skal fortsette å levere med god kvalitet, må ein sørge for gode arbeidstilhøve.  

I «Gjennomgang av allmennlegetjenesten» (ekspertutvalgets rapport 18. april 2023) er fleire problemstillingar problematisert ang. fastlegedekning i kommunen. Yngre legar ynskjer betre styrt arbeidstid, sosiale ordningar (pensjonssparing m.m.) noko som er utfordrande når ein er sjølvstendig næringsdrivande. Tre sentrale satsingspunkt for fastlegane blir løfta fram: konkurransedyktige vilkår, ordna arbeidsforhold og beskyttelse av kjerneoppgåver. 

Kva betyr dette for innbyggarane i Volda?

For å kunne oppretthalde stabil legedekning må ein også ta omsyn til kva signal fastlegane gir. Kombinasjonen med fastløn og næringsdrift utfordrar eksisterande ordningar i kommunane rundt omkring. I denne omgang er det fire legar i Volda sentrum som kjem til å redusere fastlegelistene. For heile Volda legesenter vil dette omfatte 300 personar. Samtidig opnar ein ny fastlegeheimel ved Volda Legesenter med kapasitet på 800 og ein lege i Hornindal aukar lista med 100. Dette vil nok medføre at eit mindretal innbyggjarar får tildelt fastlege i Hornindal, som er ei betre løysing enn at dei vil stå heilt utan fastlege. Hovudparten av dei som mister fastlegen sin blir flytta til den nyopna lista. Helfo styrer kven som blir trekt ut frå listene ved tilfeldig uttrekk, så her har ein ikkje moglegheit til å gi tilrådingar. 

For dei det gjelder, vil det nok opplevast urettferdig og upraktisk, men gi gjerne den erfarne legen i Hornindal ein sjanse. Dersom ein av ulike grunnar helst vil ha fastlege i Volda sentrum, så står ein fritt til å skifte fastlege tilbake til Volda legesenter. Frå kommunalt hald vurderer ein det slik at det er mest fordelaktig å opne opp mest lister i sentrum. Dersom ein skulle ha opna opp i Hornindal, så er det sannsynleg at pasientar i nabokommunar fyller opp listene. Kommunen kan ikkje nekte pasientar frå andre kommunar å velje fastlege blant legane i Volda, derfor har ikkje kommunen eller fastlegen kontroll over om plassane fyllast opp av pasientar frå nabokommunane. Når ein samla sett aukar kapasiteten i kommunen, så er det ønskeleg at det blir færre på ventelister og fleire som kan få den fastlegen dei ynskjer. Ein har vore i kontakt med Helfo som fortel at dei ikkje kan skjerme «sårbare» pasientar ved listebytte, men det er noko som blir diskutert sentralt og blir mogleg endra på sikt. Det har dessutan vore utført ei risikovurdering for å kompensere for moglege ugunstige konsekvensar for innbyggarane, legane og kommunen.